Author :
Abstract
Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki kültürlerin içerisinde kendine yer bulan Nasturi’lerin kökenleri ile ilgili farklı görüşler ileri sürülmüştür. Araştırmacılar çoğunlukla bunların Asur kökenli olduklarını söylemektedir. Doğu Süryani Kilisesi olarak da bilinen Nasturiler, 431’de yapılan Efes Konsili’nde Nestoryus İsa’nın tanrısal ve insani doğası ile ilgili diyofizit akideyi savunmuştur. Bu durum Hristiyan toplumunda ayrışmaların doğmasına sebebiyet vermiştir. Bu tarihten sonra Nestoryus’un diyofizit görüşlerini kabul edenler Nasturi olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Ülkemizde daha çok Hakkari ve Şırnak’ın dağlık kesimlerinde yaşamışlardır.
Çalışmamızda Van müzesinde teşhir edilen ve 1701 – 1702 yılında Nasturiler tarafından inşa edilen Mar Moşe kilisenin inşa kitabesi ele alınmıştır. Kitabe birçok açıdan önem arz etmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda yerli ve yabancı bilim insanlarının eser hakkında herhangi bir çalışmalarının olmadığı görülmüştür. Bu bakımdan eserin sanat tarihi metoduyla incelenerek bilim dünyasına kazandırılması hedeflenmiştir. Epigrafik çözümlemesi yapılan kitabenin verdiği bilgiler önem taşımaktadır. Bu yapı günümüze ulaşamamıştır. Taş üzerinde bulanan haç içlemeli motifler Nasturi kiliselerinde pek fazla kullanılmadığı için nadir bir örnek niteliğindedir. Yaptığımız araştırmalar sonucunda karşılaştırma yapmak amacıyla pekçok yapı ve eser incelenmiştir. Kitabe üzerindeki süslemelerin Nasturi kiliselerinde tek benzer örneği Nasturilerin patriklik merkezi olarak kullanılan Hakkari Koçanıs köyündeki Mar Şalita kilisesi (1688) kapı alınlığındadır. Kitabede geçen ve günümüze gelemeyen kilisesinin de bu köyde inşa edildiği kanaatine varılmıştır.
Keywords
Abstract
Different views have been put forward about the origins of the Nestorians, who found a place among the cultures in the Eastern Anatolia Region. Researchers mostly say that they are of Assyrian origin. At the Council of Ephesus in 431, Nestorius defended the diophysite doctrine regarding the divine and human nature of Jesus. This led to divisions in the Christian community. After this date, those who accepted the diophysite views of Nestorius began to be called Nestorians. In our country, they lived mostly in the mountainous regions of Hakkari and Şırnak.
The building inscription of the Mar Moshe church, constructed by Nestorians between 1701 and 1702 and currently on display at the Van Museum, is the subject of our study. The inscription is important in many ways. As a result of the researches, it was seen that local and foreign scientists did not have any studies about the work. In this respect, it is aimed to bring the work to the world of science by analyzing it with the art history method. The information given by the epigraphic analysis of the inscription is important. This structure has not survived to the present day. The cross-embroidered motifs found on the stone are a rare example since they are not used much in Nestorian churches. As a result of our research, many buildings and artifacts were examined for comparison. The only similar example of the decorations on the inscription in Nestorian churches is on the door pediment of the Mar Şalita church (1688) in the village of Koçanıs in Hakkari, which was used as the patriarchal center of Nestorians. It is concluded that the church mentioned in the inscription, which has not survived to the present day, was also built in this village.
