Author :
Abstract
İnanç turizmi, dini inançları gerçekleştirmek üzere ortaya çıkmıştır. Müslümanların Mekke, Yahudilerin Kudüs, Hıristiyanların Kudüs ve Roma ziyaretleri inanç turizminin örnekleri arasındadır. Sadece bu merkezlerle sınırlı kalmayan inanç turizminin farklı motivasyonları mevcuttur. Kutsal olana erişmek, kutsal bir mekânı deneyimlemek motivasyonların başında gelmektedir. İnanç turizminde din amaçlı merkezler sınıflandırılmıştır. Özellikle tarihi değeri olan, dini temellere dayalı işlevlere sahip yapılar inanç turizmi kapsamında değerlendirilmiştir. Ülkemizde tarihi boyunca farklı inanca sahip toplumlara ev sahipliği yapmıştır. Bu toplumlardan miras kalan, günümüze ulaşmış dini yapılar inanç turizminin önemli varlıklarıdır. Kültür Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen İnanç Turizmi Projesi ile tüm illerde ziyaret edilebilecek semavi dinlere ait yapılar belirlenmiştir. Erzurum da inanç turizmine önemli katkılar sağlayan bir şehirdir.. Malazgirt Savaşı ile birlikte Türk hâkimiyetine giren Erzurum’da Müslüman toplumlara ait birçok eser günümüze gelmiştir. Eserler inanç turizmi yapı grupları olarak; , türbe ve kümbetler, medreseler, camilerdir. Yapı grupları kapsamında eser sayısı oldukça fazladır. Ancak Bakanlık tarafından inanç turizmi yapıları olarak belirlenmiş; Çifte Minareli Medrese, Yakutiye Medresesi, Ulu (Atebey) Cami ve Üç Kümbetler çalışma kapsamını oluşturmaktadır. Farklı disiplinlerin işbirliği ile inanç turizmine katkı sağlanması amaçlanan çalışmada ilk olarak yapıların tarihi, mimari özellikleri hakkında veriler aktarılmıştır. Ardından yapılar için inanç turizmi kapsamında kullanılması hedeflenen tarihi ve mimari özelliklerinin yer aldığı tanıtım kartları oluşturulmuştur.
Keywords
Abstract
Religious tourism has emerged to realize religious beliefs. Muslims' visits to Mecca, Jews to Jerusalem, Christians to Jerusalem and Rome are among the examples of religious tourism. Religious tourism, which is not limited to these centers, has different motivations. Accessing the sacred and experiencing a sacred place are among the primary motivations. Religious centers are classified in religious tourism. In particular, structures with historical value and functions based on religious foundations have been evaluated within the scope of religious tourism. Our country has hosted societies with different beliefs throughout history. Religious structures inherited from these societies that have survived to the present day are important assets of religious tourism. With the Religious Tourism Project carried out by the Ministry of Culture, structures belonging to monotheistic religions that can be visited in all provinces have been determined. Erzurum is a city that makes important contributions to religious tourism. In Erzurum, which came under Turkish rule with the Battle of Manzikert, many artifacts belonging to Muslim societies have survived to the present day. The artifacts as religious tourism building groups are tombs and cupolas, madrasas, mosques. The number of artifacts within the scope of building groups is quite high. However, they were determined as religious tourism structures by the Ministry; The Double Minaret Madrasa, Yakutiye Madrasa, Ulu (Atabey) Mosque and Three Dome form the scope of the study. In the study, which aims to contribute to religious tourism with the cooperation of different disciplines, firstly, data about the history and architectural features of the buildings are given. Then, promotional cards were created for the buildings, which include the historical and architectural features that are aimed to be used within the scope of religious tourism.
Keywords
- Acar, D. (2020). Turizmin Tarihî Kökenleri – I: Eski Çağlar – Mezopotamya Uygarlıkları, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 31(3), 307-313.
- Akçay, İ. (1966). Yakutiye Medresesi, Vakıflar Dergisi, 6, 146-152.
- Arık, R. (1969). Erzurum’da İki Cami, Vakıflar Dergisi, 8, 149-159.
- Arslaner, E. ve Erol, G. (2017). Alternatif Turizmin Bazı Türleri Üzerine Bir Değerlendirme, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 422-438.
- Aslanapa, O. 1973). Türk Sanatı II, Remzi Kitapevi, İstanbul.
- Aydın, T. (2012). Erzurum Çifte Minareli Medrese Taş Süsleme Örnekleri, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(3),101-107.
- Ayduslu, N. (2011). Anadolu’da Tek Örnek Rölyef Tuğlalı Çini Mozaik Erzurum Çifte Minareli Medrese, Ekev Akademi Dergisi, 15(49), 141-151.
- Bahar, O. ve Kozak, M. (2013). Turizm Ekonomisi. 1.ed. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Brohman, J. (1996). New Directions ın Tourism for Third World Development, Annals of Tourism Research, 23(1), 48-70.
- Cohen, E. (1992). Pilgrimage Centres: Concentric and Excentric. Annals of Tourism Research, 19(1), 33-50.
- Çam, N. (1988). Erzurum’daki Yakutiye Medresesi ile İlgili Bazı Mülahazalar, Vakıflar Dergisi, 20, 289-310.
- Denknalbant, A. (2012). Üç Kümbetler, TDV İslam Ansiklopedisi, 42, 276-277.
- Doğan, N.Ş. (2019). Anadolu Selçuklu Medreseleri ve Darüşifalarında Türbe, Belleten, 83(97), 519-553.
- Erdoğan, N. ve Erdoğan, İ. (2015). Ekoturizm Betimlemeleriyle İletilenlerin Doğası, Gazi Üniversitesi İletişim Dergisi, 20(1), 55-82.
- Erkmen, A. (2019). Uluslararası Turizmin Tarihsel Gelişim Süresi. Ankara: IKSAD Yayın Evi.
- Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2022). Erzurum Turizm Rehberi. Erzurum: Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
- erzurum.ktb.gov.tr, Erişim Adresi:https://erzurum.ktb.gov.tr/TR-173720/inanc-turizmi.html / Erişim Tarihi:21.04.2022.
- erzurum.ktb.gov.tr, Erişim Adresi: https://erzurum.ktb.gov.tr/TR-56073/turbeler-ve-kumbetler.html / Erişim Tarihi: 07.05.2022.
- erzurum.ktb.gov.tr, Erişim Adresi: https://erzurum.ktb.gov.tr/TR-56081/camiler.html / Erişim Tarihi: 07.05.2022.
- Eskici, B., Akyol, A. A. ve Kadıoğlu, Y. K. (2006). Erzurum Yakutiye Medresesi Yapı Malzemeleri, Bozulmalar ve Koruma Problemleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi, 46(1), 165-188.
- Glaesser, D. (2005). Turizm Sektöründe Kriz Yönetimi, (A. Bahadır Ahıska Çev.). İstanbul: Set-Systems Yayıncılık.
- Gökdeniz, A. (1996). Uluslararası Turizm Hareketleri İçerisinde Dinsel Amaçlı Seyahatler ve Türkiye, Anatolia, Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 101-103.
- Görgünay, G. (2021). Bir Kültür Unsuru Olarak Şehir, İnsan ve Kentsel Mekân Bağlamında Çifte Minareli Medrese, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 116, 111-124.
- Gündoğdu, H. (2010). Erzurum’da Tarihi Yapılaşma ve Bazı Gözlemler I, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 10, 49-55.
- Gündoğdu, H. (2015). Erzurum Çifte Minareli Medrese’nin Son Restorasyonunda Ortaya Çıkan Yeni Bulgular, Restorasyon Yıllığı Dergisi, 10, 36-44.
- Gürbüz, O. (2004). Erzurum Çifte Minareli Medrese’nin Yapım Tarihi ve Banisi Hakkında Yeni Bir Yaklaşım, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 11(25), 145-160.
- İsmailhakkıoğlu, Z. (2007). 1908 – 1914 Yılları Arasında Erzurum’daki Ermeniler. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.
- Kara, F. (2007). Saltuklu Dönemi Kitabeleri, Türk Dünyası Dil ve Coğrafya Dergisi, 43, 359-384.
- Karpuz, H., (1979). Erzurum Evlerinin Türk-İslam Mesken Mimarisindeki Yeri. (Doktora Tezi). Trabzon: Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi.
- Karpuz, H. (1988). Erzurum Şehrinin Tarihi Dokusu ve Türk-İslam Yapılarının Çevre Düzenlemeleri, Selçuk Üniversitesi Selçuk Dergisi, 2, 171-191.
- Kamenidou, I. and Vourou, R. (2014). Motivation Factors for Visiting Religious Sites: The Case of Lesvos Island. European Journal of Tourism Research, 9, 78-91.
- Kaynak, H. İ. ve Sezgin, M. (2008). İnanç Turizmi Kapsamında Dinlerde Seyahat, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10,349-361.
- Kısa Ovalı, P. (2007). Kitle Turizmi ve Ekolojik Turizm Kavram, Mimari ve Çevresel Etkiler Bağlamında Karşılaştırılması, Megaron, 2 (2), 64-79.
- Kozak, N. (2012). Genel Turizm Bilgisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
- Küçük, C. (1967). Erzurum Maddesi, İslam Ansiklopedisi. 4. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, İstanbul.
- Oktayer, N., Susam, N. ve Çak, M. (2007). Türkiye’de Turizm Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
- Özgüç, N. (1998). Turizm Coğrafyası, Özellikler, Bölgeler. İstanbul: Çantay Kitabevi.
- Reisinger, Y. (2009). International Tourism Culture and Behaviour, Elsevier, ISBN: 978- 0- 7506-7897-1.
- Rinschede, G. (1992). Forms of Religious Touriszm, Annals of Tourism Research, 19(1), 51-67.
- Sebastian M. (2011). Jerusalem - The Most Powerful Brand in History, Stockholm University School of Business, Retrieved July 1, 2011.
- Shackley, M., (2003). Management Challenges For Religion-Based Attractions, Fyall A., Garrod B. ve Leask A. (ed.), in Managing Visitor Attractions –New Directions, Oxford, UK: Butterworth, Heinemann.
- Tekeli, H. (2001). Turizm Pazarlaması ve Planlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Ünal, R. H. (1973). Erzurum İli Dahilindeki İslami Devir Anıtları Üzerine Bir İnceleme, Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 6,.49-121.
- Üstüner Çelik, H. (2011). Türkiye Selçukluları ve Beylikler Döneminde Erzurum’da Sosyal ve Kültürel Hayat (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Tarih Anabilim Dalı, Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı.
- www.kulturportali.gov.tr, Erişim Adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/portal/tasa-yansiyan-sanat-tac- kapilar / Erişim Tarihi: 01.05.2022.
- www.yapi.com.tr, Erişim Adresi: http://www.yapi.com.tr/haberler/erzurum-kultur-yolu-projesi- tamamlaniyor_183109.html / Erişim Tarihi: 01.05.2022.
- Yavaş, D. (1986). Erzurum Çifte Minareli Medrese. İslam Ansiklopedisi. 8. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, İstanbul.
- yigm.ktb.gov.tr, Erişim Adresi: https://yigm.ktb.gov.tr/TR-10173/inanc-turizmi.html / Erişim Tarihi:23.03.2022.
- yigm.ktb.gov.tr, Erişim Adresi: https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9967/erzurum.html / Erişim Tarihi:23.03.2022.
- Yurttaş, H. (2001). Erzurum Ulu Cami’ne ait Yeni Bir Kitabe ve Yapı Hakkında Bazı Düşünceler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 17, 191-207.
- Yurttaş, H., Özkan, H. ve Köşklü, Z. (2008). Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
